De eeuwige discussie
Het is eigenlijk al te vaak gezegd en iedereen weet het wel ondertussen: het aantal mensen met overgewicht is enorm hoog. De oorzaken hiervan zijn talrijk en staan permanent ter discussie. Iedereen lijkt zijn mening erover te hebben.
Waarom kampen volgens jou zoveel mensen met overgewicht?
De een zegt dat de overheid de schuldige is, de ander zegt de voedingsindustrie en een derde zal de anderen verontwaardigd vertellen dat ze het beide bij het verkeerde eind hebben…
“Het zijn namelijk de mensen zelf die lui zijn! Ze moesten maar wat minder en gezonder eten!”
Was het maar zo simpel, dat we één schuldige partij konden aanwijzen die we dan eindelijk konden overtuigen zijn verantwoordelijkheid te nemen zodat overgewicht plots de wereld uit is. Natuurlijk is dit niet zo!
Voor elk van bovenstaande redenen kan je echter wel argumenteren dat ze een invloed hebben. Maar omdat men niet altijd de tijd, motivatie of kennis heeft om alles te nuanceren en wetenschappelijk te staven, vallen we vaak terug op een te eenvoudig antwoord op dit complex vraagstuk.
Dat is begrijpelijk, want het is ook erg vermoeiend om met alle factoren rekening te houden en ook nog eens kritisch te zijn over eigen redeneringen en bronnen.
Als we het dan even eenvoudig willen houden, stel ik volgend antwoord voor. (Ik hoop dat het merendeel van jullie hier akkoord mee zal zijn.)
Overgewicht ontstaat in essentie doordat het lichaam op lange termijn gemiddeld meer energie opneemt dan het nodig heeft.
Bovenstaande figuur stelt de energiebalans voor. Deze herken je misschien van mijn vorige post over gewicht bijkomen.
Een ander perspectief
Nu we de belangrijkste oorzaak van overgewicht voor ons hebben, kunnen we in plaats van de meest schuldige partij aan te wijzen, eens bekijken wat er het minst moeilijk te veranderen is.
Het meest eenvoudige om te veranderen, blijft wat mensen individueel eten en drinken. Daarvoor is geen regeringsbeslissing nodig, noch moet je een leger lobbyisten van de voedingsindustrie te lijf gaan.
Misschien net iets minder voor de hand liggend voor de meesten is beweging. Met een veeleisende job en een druk bezet leven kost het wel wat moeite om regelmatig tijd maken voor sport.
Wat nog moeilijker is om te veranderen, zijn zaken zoals het basale energieverbruik (‘verbranding’) van het lichaam en genetische factoren.
Wat ik wil zeggen is dat we ons niet moeten laten afleiden door allerlei externe factoren. Het feit dat ze er zijn, ons tegenwerken en moeilijk te veranderen zijn, mag ons er niet van afleiden dat we op individueel niveau een veel grotere positieve invloed kunnen hebben op ons gewicht.
Het mag geen excuus vormen om zelf geen actie te ondernemen (“want het is toch hopeloos door …. “).
‘Fake news’ in de voedingswereld
Omdat ik hierboven vrij algemeen gebleven ben, wil ik hier graag een voorbeeld bij geven. De voedingsindustrie voegt erg vaak suiker toe en dat is niet bepaald gezond. Dat is waar, maar om daarom te verkondigen dat het daardoor quasi onmogelijk is om af te vallen als je suikers niet beperkt, zoals in de bekende film ‘That Sugar Film’, is een brug te ver. Men suggereert ook dat het eten van suiker in alledaagse voedingsmiddelen na enkele weken je gezondheid kapot maakt.
Vele mensen geloven dit, maar dit is een erg overdreven claim. Desondanks delen enkele gezondheidscoaches deze film zonder nuancering of noot van kritiek. Er is hier echter absoluut geen wetenschappelijk bewijs voor.
Onderschat de kracht van sociale media en ‘fake news’ niet. Vraag dat maar aan meneer Trump!
Mensen die dit geloven zullen de moed verliezen en met een beschuldigende vinger wijzen naar de voedingsindustrie. “Door jullie kan ik niet afvallen!”.
Mensen verschillen
Overgewicht heeft niet alleen te maken met iemands wilskracht. Uiteraard is dit wel een belangrijk aspect.
Daarom wou ik hieronder een aantal vaak voorkomende redenen waarom iemand makkelijker zou kunnen bijkomen dan andere mensen.
Voor deze redenen is er wel een wetenschappelijke verklaring.
- Omgeving (bv. invloed van opvoeding, thuissituatie, werk, vrienden)
- Stress, depressie
- Zwangerschapskilo’s
- Genetische oorzaken / stofwisselingsaandoeningen
- Eetstoornis
- Medicatie (bv. anti-depressiva)
- Slaaptekort
Deze redenen zijn in de meeste gevallen heel wat moeilijker te veranderen dan je voedingsgewoonten. Maar ook deze zijn niet per se onoverkomelijk.
De eerste in dit lijstje, de omgeving, is een cruciale factor en zal bij quasi alle mensen met overgewicht wel een rol spelen. Het is ook een heel breed begrip en omvat alle zaken die niet lichamelijk zijn. Zo heb je de mensen rond je, de sociale omgeving maar ook de fysieke omgeving, bijvoorbeeld de afstand naar je werkplek. Je omgeving kan ook een positieve invloed hebben, bijvoorbeeld vrienden die je steunen of een diëtist die zijn tips met je deelt (op een blog 😉 )!
Conclusie
Zelfs al wist je exact welke redenen je overgewicht hebben veroorzaakt, zal je toch nog, als puntje bij paaltje komt, ook nog moeten sleutelen aan je voedingsgewoonten.
Elke stap, elke gewoonte die je kan veranderen zal ervoor zorgen dat je, in kleinere of grotere mate minder zal wegen dan wanneer je niets onderneemt.
Weet dus dat er geen kwaadaardige organisatie je alle kansen ontneemt, je hebt alle touwtjes in handen om je gewicht aan te pakken!
Bedankt voor het lezen! Hopelijk vonden jullie dit onderwerp interessant.
Indien dit het geval is, kan je zeker eens mijn andere artikels bekijken: overzicht.
Ook ben ik benieuwd naar jouw mening of feedback! Laat gerust een berichtje achter.
Groetjes,
Pieter Brughmans, diëtist regio Leuven.
Meer info & adres voor verschillende locaties: Leuven – Korbeek-Lo – Tienen onderaan deze webpagina of hier.